Το θέμα με τις μεταβιβάσιμες δεξιότητες και την απόκτησή τους μέσα από την ανώτατη εκπαίδευση έχει αρχίσει εδώ και πολύ καιρό να απασχολεί την παγκόσμια εκπαιδευτική κοινότητα και θεωρώ ότι θα πρέπει και εμείς στη χώρα μας να το αντιμετωπίσουμε διεξοδικά και ουσιαστικά.

Η λέξη «δεξιότητα» (skill) σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Προσόντων σημαίνει «την ικανότητα να εφαρμόζεις τη γνώση και να χρησιμοποιείς τεχνικές και εμπειρία (know-how) ώστε να ολοκληρώνεις τα καθήκοντά σου και να επιλύεις προβλήματα». Στο ίδιο πλαίσιο οι δεξιότητες ορίζονται ως:

α) «Γνωστικές» και περιλαμβάνουν τη χρήση της λογικής, της διαίσθησης και της δημιουργικής σκέψης.

β) «Πρακτικές» και περιλαμβάνουν τη χειρωνακτική επιδεξιότητα και τη χρήση μεθόδων, υλικών, εργαλείων και οργάνων.

Ένας ακόμη όρος που χρησιμοποιείται ευρύτατα και πολλές φορές εκ περιτροπής με τον όρο «δεξιότητα» είναι ο όρος «competence» που μεταφράζεται ως «ικανότητα, επάρκεια, αρμοδιότητα». Πάλι σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Προσόντων σημαίνει την «αποδεδειγμένη ικανότητα να χρησιμοποιείς τις γνώσεις, τις δεξιότητες και τις προσωπικές, κοινωνικές και μεθοδολογικές ικανότητές σου, στην εργασία ή σε άλλο πεδίο, ώστε να υποστηρίζεις την επαγγελματική και την προσωπική σου ανάπτυξη». Ο όρος «ικανότητα - επάρκεια» περιλαμβάνει και τις έννοιες της υπευθυνότητας και της αυτονομίας, καθώς και τις έννοιες της αξίας και της στάσης - συμπεριφοράς.

Η προηγούμενη ανάλυση των όρων είχε ως σκοπό να μας εισάγει στο κυρίως θέμα που είναι κατά πόσο και για ποιο λόγο είναι απαραίτητη η διδασκαλία δεξιοτήτων και ικανοτήτων στην ανώτατη εκπαίδευση των νέων επιστημόνων και όχι αποκλειστικά και μόνο των τεχνικών-επιστημονικών γνώσεων.

Η παγκόσμια οικονομία κάτω από το βάρος της παγκοσμιοποίησης έχει αλλάξει τους όρους σύμφωνα με τους οποίους οι διάφοροι επαγγελματίες συναλλάσσονται και ενεργοποιούνται. Νέες ανάγκες έχουν αναδυθεί για γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες. Στον τομέα της οικονομίας, της διοίκησης των επιχειρήσεων αλλά και του μάρκετιγκ, της πληροφορικής και των μεταφορών, τα στελέχη των επιχειρήσεων, όπως και όλοι οι εργαζόμενοι απαιτείται να διαθέτουν ιδιαίτερες ικανότητες και γνώσεις για να ανταποκριθούν και να υποστηρίξουν την επιβίωση της επιχείρησης στην οποία εργάζονται. Οι επιχειρήσεις πλέον στο πλαίσιο του ανταγωνισμού, προσφέρουν όλο και λιγότερο χρόνο και χρήμα για να εκπαιδεύσουν τα στελέχη τους. Η παγκόσμια οικονομία που έχει πλέον χαρακτηριστεί ως η «οικονομία της γνώσης», η ανάπτυξη της «εργασίας της γνώσης» (knowledge work) και της απασχόλησης των υψηλών δεξιοτήτων είναι πλέον γεγονός. Η οικονομία της γνώσης έχει άμεση συσχέτιση και εξάρτηση με την εκπαίδευση και την κατάρτιση. Ενώ στο παρελθόν οι απόφοιτοι (π.χ. της διοίκησης επιχειρήσεων, της πληροφορικής κ.λπ.) προσλαμβάνονταν ως πολλά υποσχόμενοι «τεχνοκράτες», τώρα ζητείται από αυτούς να γίνουν οι «επαγγελματίες της γνώσης», οι συμμετέχοντες και οι άμεσα συνεισφέροντες στην ομάδα των διοικούντων την επιχείρηση. Η βιομηχανία, οι υπηρεσίες και γενικά οι επιχειρήσεις κινούνται σε ένα διαφορετικό επίπεδο ισορροπίας με κατεύθυνση από τις χαμηλές δεξιότητες προς τις υψηλές δεξιότητες.. Είναι προφανές ότι για να ανταποκριθούν οι απόφοιτοι στις νέες απαιτήσεις θα πρέπει να λάβουν και μία διευρυμένη εκπαίδευση.

Η εκπαίδευση των νέων οφείλει, σύμφωνα με τις έρευνες και τις απαιτήσεις της αγοράς εργασίας να αποτελείται από τρεις ισοδύναμους πυλώνες, ώστε να είναι αποτελεσματική, πλήρης και να υποστηρίζει την απασχολησιμότητα:

- τις γνώσεις (τεχνικές και επιστημονικές γνώσεις - hard skills and knowledge),

- τις οριζόντιες ή ήπιες δεξιότητες και ικανότητες (προσωπικές, διαπροσωπικές, επικοινωνιακές, επαγγελματικές - soft or professional skills) και

- το «βάπτισμα» στον πραγματικό εργασιακό χώρο, την πρόγευση της επαγγελματικής ζωής, δηλαδή μία ελάχιστη εργασιακή εμπειρία μέσω της πρακτικής άσκησης (internships / work - placements), ώστε να διευκολυνθεί και να προετοιμαστεί η ομαλή μετάβαση στην αγορά εργασίας.

Ποιες άραγε είναι οι γνώσεις, οι δεξιότητες και οι ικανότητες που αναζητούν οι επιχειρήσεις από τους αποφοίτους και πόσο είναι ικανοποιημένοι οι εργοδότες από αυτούς; Είναι προφανές ότι όσο περισσότερα γνωρίζουμε για το τι ζητούν οι επιχειρήσεις, τόσο καλύτερα θα «εξοπλίσουμε» τους αποφοίτους μας από πλευράς γνώσεων και δεξιοτήτων.

Η δυνατότητα και η ικανότητα για εύρεση εργασίας είναι πολύ σύνθετη έννοια και αποτελείται από πολλές συνιστώσες. Από τη διεθνή βιβλιογραφία διαπιστώνεται ότι οι ήπιες ή οριζόντιες ικανότητες θεωρούνται πλέον εξίσου αναγκαίες με τις τεχνικές γνώσεις, ώστε να γίνουμε περισσότερο ικανοί να βρούμε αλλά και να διατηρήσουμε την εργασία μας. Σε αυτές περιλαμβάνονται:

- Επαγγελματισμός και αξιοπιστία

- Ικανότητα να αντιμετωπίζουμε την αβεβαιότητα

- Ικανότητα να εργαζόμαστε σε περιβάλλον πίεσης

- Ικανότητα να προγραμματίζουμε και να σκεφτόμαστε στρατηγικά

- Ικανότητα για επικοινωνία και διάδραση με τους άλλους

- Καλές δεξιότητες γραπτής και προφορικής επικοινωνίας

- Δεξιότητες τεχνολογίας, πληροφορίας και επικοινωνίας

- Δημιουργικότητα και αυτοπεποίθηση

- Διαχείριση του εαυτού μας και διαχείριση του χρόνου μας

- Διάθεση για περαιτέρω μάθηση

- Διάθεση για αποδοχή ευθυνών

Διαβάστε περισσότερα >>