Η εργασία αποτελεί ανάγκη, τόσο πρακτική όσο και ψυχική. Είναι απαραίτητη για τον βιοπορισμό και την απόκτηση αγαθών και όταν ένας άνθρωπος εργάζεται νιώθει παραγωγικός, χρήσιμος και αυξάνει την αυτοπεποίθησή του. Ωστόσο, οι εργασιακές συνθήκες δεν είναι πάντοτε καλές και ορισμένες φορές δεν υπάρχει τρόπος κάποιος να τις αλλάξει άμεσα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία πίεσης, δυσαρέσκειας και εκτεταμένου άγχους για τους εργαζομένους με αποτέλεσμα να μιλάμε σήμερα για το «εργασιακό άγχος». Παρακάτω θα γίνει αναφορά στο τι είναι το άγχος στη δουλειά και σε μερικούς τρόπους μείωσής του.

Τι είναι το εργασιακό άγχος

Ως εργασιακό άγχος ορίζουμε το αίσθημα συνεχής πίεσης με αρνητικές σωματικές και συναισθηματικές αντιδράσεις που βιώνει κάποιος ως αποτέλεσμα των εργασιακών του συνθηκών ή ως αποτέλεσμα του τρόπου που αντιλαμβάνεται το εργασιακό του περιβάλλον. Η συγκεκριμένη δύσκολη κατάσταση δεν περιορίζεται μόνο στις ώρες που το άτομο εργάζεται, αλλά μπορεί να συνεχίζεται και εκτός του  ωραρίου του, επηρεάζοντάς το και σε άλλους σημαντικούς καθημερινούς τομείς της ζωής του.

Τα στατιστικά γύρω από το θέμα δεν είναι ενθαρρυντικά. Έρευνες αναφέρουν ότι το 83% των εργαζομένων στις Η.Π.Α δηλώνει ότι υποφέρει από στρες σχετιζόμενο με τη δουλειά του, ενώ και στην Ευρώπη το εργασιακό άγχος φαίνεται να αυξάνεται επίσης ραγδαία, προβληματίζοντας τους ειδικούς.

Πώς εκδηλώνεται

Το εργασιακό άγχος μπορεί να εμφανιστεί με διαφορετικούς τρόπους είτε με σωματικά, νοητικά, ή και συμπεριφορικά συμπτώματα. Οι συνέπειές του μακροπρόθεσμα είναι ανησυχητικές, με την πιο γνωστή τo Σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης (Burnout). Συμπτώματα που πρέπει να μας προβληματίσουν συμπεριλαμβάνουν τα ακόλουθα:

- Οι συχνές ταχυκαρδίες & οι κρίσεις πανικού (καλό είναι να επισκεφτούμε άμεσα κάποιον ειδικό)

- Οι πονοκέφαλοι

- Η δυσκολία στη συγκέντρωση

- Η δυσκολία στο να κοιμηθούμε λόγω άγχους

- Η γενικότερη κόπωση

- Η έλλειψη ενδιαφέροντος

- Το αίσθημα απογοήτευσης

- Οι εκρήξεις θυμού

- Η αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ ή τσιγάρου (ως προσπάθεια μείωσης του άγχους)

Τα αίτια

Οι αιτίες που οδηγούν στο αφόρητο εργασιακό άγχος και στρες ποικίλλουν. Μερικοί λόγοι σχετίζονται με:

- Την πίεση στον χώρο εργασίας, είτε αυτές έχουν να κάνουν με τον φόρτο εργασίας είτε με τα ωράρια

- Τον φόβο της απόλυσης

- Την έλλειψη σαφή καθηκόντων

- Την αλλαγή εργασιακών καθηκόντων

- Την έλλειψη αυτονομίας

- Την αυτοματοματοποιημένη, μονότονη και βαρετή εργασία

- Την έλλειψη κινήτρων

 Τρόποι μείωσης εργασιακού άγχους

1.    Διαπροσωπικές σχέσεις (εντός και εκτός δουλειάς)

Όλοι οι άνθρωποι έχουν ανάγκη να νιώθουν ότι μπορούν να στηρίζονται στους δικούς τους ανθρώπους. Καλό λοιπόν είναι οι εργαζόμενοι να βρίσκουν, όσο γίνεται, λίγο χρόνο για τους οικείους τους, ώστε να μπορούν να μιλήσουν για όσα τους βλάπτουν. Πολλές φορές αρκεί να νιώσουμε ότι μας καταλαβαίνουν για να αναπτερωθεί σημαντικά η ψυχολογία μας.

Αντίστοιχα, μιας και η εργασία αποτελεί σημαντικό μέρος της καθημερινότητας του ανθρώπου του 21^ου αιώνα, καλό είναι να γίνει προσπάθεια δημιουργίας δεσμών συμπάθειας, επικοινωνίας και ουσιαστικής στήριξης μεταξύ των συναδέλφων. Η στήριξη αυτή αυξάνει την αποδοτικότητα και την ομαλή συνεργασία, μειώνει το άγχος και καλλιεργεί το αίσθημα ομαδικότητας που οι περισσότερες δουλειές απαιτούν.

2.    Σωστή οργάνωση και διαχείριση υποχρεώσεων

Μεγάλο μέρος του φόρτου εργασίας και του άγχους που έχει ως αντίκτυπο προέρχεται από την κακή διαχείριση των επαγγελματικών υποχρεώσεων. Καλό είναι να γίνεται ιεράρχηση των υποχρεώσεων και να γίνεται διαχωρισμός των πραγμάτων που επείγουν και αυτών που μπορούν να περιμένουν. Η καταγραφή των υποχρεώσεων (π.χ. σε ένα τετράδιο) έχει αποδειχτεί ότι βοηθά στην οργάνωση της σκέψης, τη μείωση του άγχους και φυσικά αποτελεί έναν εύκολο τρόπο υπενθύμισης των πραγμάτων που εκκρεμούν.

3.    Δημιουργία ευχάριστου εργασιακού περιβάλλοντος

Όταν ο χώρος εργασίας έχει προσωπικά στοιχεία είναι πιο οικείος και μοιάζει πιο φιλικός για τον εργαζόμενο. Φυσικά, σε πολλές δουλειές δεν είναι εύκολο να παρέμβει κάποιος εργαζόμενος αισθητικά στον χώρο εργασίας του, αλλά ακόμη και η προσθήκη ενός μικρού φυτού, ενός μικρού αντικειμένου με συναισθηματική αξία ή μια κορνίζα με τα αγαπημένα μας πρόσωπα δημιουργεί αίσθημα αισιοδοξίας και ανακούφισης. Έτσι το περιβάλλον μοιάζει λιγότερο απρόσωπο ή εχθρικό.

4.    Σωματική άσκηση

Είναι αποδεδειγμένο ότι η συστηματική σωματική άσκηση μειώνει τα επίπεδα άγχους και βελτιώνει γενικότερα τη σωματική και ψυχική υγεία. Δημιουργεί την απαραίτητη εκτόνωση που χρειάζεται το σώμα και δημιουργεί αίσθημα εφορίας λόγω των ορμονών που εκκρίνονται κατά τη διάρκεια, αλλά και μετά την άσκηση. Ακόμη όμως και αν δεν υπάρχει ο διαθέσιμος χρόνος για το γυμναστήριο, ακόμη και το περπάτημα είναι ιδιαιτέρως ωφέλιμο για τη μείωση του άγχους. Άλλωστε, όπως έλεγε και ο Ιπποκράτης «το περπάτημα είναι το καλύτερο φάρμακο». Μια βόλτα στη γειτονική πλατεία ή στο πάρκο αναζωογονεί και τονώνει σημαντικά τις πνευματικές και σωματικές  λειτουργίες.

5.    Ασκήσεις αναπνοών

Οι τρόποι που αναπνέουμε σε καταστάσεις ηρεμίας και κινδύνου/ άγχους διαφέρουν σημαντικά. Οι αναπνοές σε κατάσταση ηρεμίας είναι πιο βαθιές και λιγότερο συχνές σε σχέση με αυτές που πραγματοποιούνται αυτόματα όταν κάποιος έχει άγχος. Ωστόσο, μπορούμε να κάνουμε διάφορες ασκήσεις αναπνοών που οδηγούν στη μείωση του άγχους, στη μείωση των καρδιακών παλμών, καθώς και στο αίσθημα απειλής και δυσφορίας που αισθανόμαστε. Οι τεχνικές αναπνοής είναι πολλές, αλλά σχεδόν όλες ιδιαίτερα αποτελεσματικές. Λίγα μόλις λεπτά σωστών αναπνοών κατά τη διάρκεια της ημέρας αρκούν για να νιώσει κάποιος αίσθημα ανακούφισης, αναζωογόνηση και μεγαλύτερη συγκέντρωση του νου στο παρόν.

6.    Ειδικός ψυχικής υγείας

Σε περίπτωση που κάποιος εργαζόμενος νιώθει ότι χρειάζεται εξωτερική βοήθεια, πάντοτε υπάρχει και η δυνατότητα προσφυγής του σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας (Ψυχοθεραπευτής, Ψυχίατρος, Σύμβουλος κ.λ.π.). Η αναζήτηση βοήθειας δεν πρέπει να θεωρείται ντροπή, αφού στους εν λόγω ειδικούς απευθύνονται όλων των ειδών άνθρωποι και όχι μόνο άτομα που εμπίπτουν στο φάσμα της ψυχοπαθολογίας.

Ένας τέτοιος επαγγελματίας θα μας ακούσει, στηρίξει και βοηθήσει να αποκτήσουμε τα εφόδια, ώστε να αντιμετωπίσουμε τις όποιες δύσκολες καταστάσεις.

Συμπέρασμα:

Το εργασιακό άγχος είναι ένα σημαντικό πρόβλημα που ταλανίζει πολλούς εργαζόμενους. Εκφράζεται με αρκετούς τρόπους και είναι ιδιαιτέρως επιβαρυντικό για την ψυχική και σωματική υγεία. Ωστόσο, υπάρχουν απλοί και ρεαλιστικοί τρόπου μείωσης ή και εξάλειψής του που ο καθένας μπορεί να υιοθετήσει, ώστε να βρει τη χαμένη του αισιοδοξία και ηρεμία στην εργασιακή και μη καθημερινότητα.